آمار خودکشی همیشه بسیار مورد توجه بوده و همواره به عنوان یکی از مهم‌ترین پارامترهای سلامت اجتماعی و روانی جامعه در نظر گرفته می‌شود.
خودکشی برای یک فرد به معنی پایان دادن زندگی شخصی است و این پایان دادن ممکن است برگرفته از عوامل بسیار زیادی بوده باشد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها افسردگی و مشکلات عدیده این عارضه است. در اکثر مواقع این اتفاق را افرادی رقم می‌زنند که هرگز تصور نمی‌رود روزی به زندگی خود پایان دهند، این افراد ممکن است سال‌های زیادی درگیر افسردگی و مشکلات آن بوده باشند و کسی متوجه بد بودن احوالاتشان نشده باشد.
آمار خودکشی یکی از آمارهای مهم در زمینه آمارهای اجتماعی است. خودکشی عملی عمدی است که فرد با نظر شخصی خود به زندگی‌اش پایان می‌دهد. خودکشی را یکی از مسائل اجتماعی پیچیده می‌توان دانست. دغدغه هر جامعه ازجمله جامعه ایران، کنترل نرخ خودکشی و کاهش آن است. به نظر می‌رسد با وخامت اوضاع اقتصادی میزان خودکشی افزایش می‌یابد برای بررسی صحت این ادعا بهتر است در این مقاله همراه ما باشید. در این مقاله می‌خواهیم به بررسی آمارهای مربوط به خودکشی (میزان خودکشی در زنان و مردان، میزان رشد یا کاهش نرخ خودکشی در کشور و…) بپردازیم.
خودکشی چیست؟
بسیاری از روانشناسان معتقدند انسان مدرن را جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کند شکل می‌دهد. تصمیم‌های ظاهراً شخصی مثل خودکشی، آیینه شرایط اجتماعی است. البته عوامل روحی و جسمی بسیار زیادی نیز هستند که بر تمایل فرد بر خودکشی تأثیر می‌گذارند. ازجمله‌ی این عوامل می‌توان به تروما (ضربه‌های روحی و جسمی شدید) در دوران کودکی و روابط ناسالم فردی مثل خشونت خانگی و جنسیتی، ناتوانی در ارتباط با دیگران و… اشاره کرد.
به نظر عموم این‌گونه است که خودکشی در کشورهایی باریشه‌ی دینی کمتر از کشورهای لائیک است. برای بررسی صحت این ادعا به نمودار زیر توجه کنید.
برای درک بهتر نرخ خودکشی ایران و مقایسه با دیگر کشورها به تصویر زیر توجه کنید. به نظر می‌رسد کشورهای آفریقایی خصوصاً آفریقای شمالی میزان خودکشی کمتری دارند. نرخ خودکشی ایران تقریباً از تمامی کشورهای همسایه به‌جز پاکستان بیشتر است. با توجه به اسلامی بودن بیشتر کشورهای همسایه، این آمار شاید برای ایران کمی ناراحت‌کننده به نظر برسد.
نرخ خودکشی ایران در گذر زمان بیشتر شده است یا کمتر؟
همان‌طور که گفتیم در نظر عموم این‌طور به نظر می‌رسد که با وخامت اوضاع اقتصادی، تمایل افراد برای خودکشی افزایش یابد. هرچند که وخامت اوضاع اقتصادی می‌تواند عامل مؤثر باشد اما برای بررسی صحت این ادعا به نمودار زیر توجه کنید. طبق آمارهایی که آمار فکت از بانک جهانی جمع‌آوری کرده است؛ خودکشی در ایران از 20 سال پیش تاکنون کاهش پیداکرده است. این در حالی است که اوضاع اقتصادی رو به وخامت رفته است. نمودار زیر نرخ خودکشی در هر هزار نفر است.
توزیع ثروت یا ضریب جینی در ایران:
ضریب جینی یک واحد اندازه‌گیری پراکندگی آماری است که معمولاً برای سنجش میزان نابرابری در توزیع درآمد در یک جامعه آماری استفاده می‌شود. ضریب جینی بین 0 تا 1 یا به‌صورت درصد بیان می‌شود که 0 به معنای تقسیم ثروت عادلانه و 1 به معنای غیرعادلانه‌ترین حالت تقسیم ثروت است. برای اینکه بفهمیم آیا جامعه‌ای که توزیع ثروت در آن عادلانه است؛ میزان خودکشی کمتری دارد یا بیشتر به نمودار زیر توجه کنید.
همان‌طور که مشخص است ضریب جینی در ایران از سال 2000 شروع به رشد کرده است اما اگر به نمودار بالا توجه کنید از سال 2000 نرخ خودکشی کاهش را تجربه کرده است.
آمارهای بالا تماماً توسط آمار فکت از بانک جهانی گرفته‌شده است. همان‌طور که مشخص است در اوایل دهه نود شاهد کاهش ضریب جینی بوده‌ایم. با جهش قیمت دلار، بیشتر شدن تحریم‌ها و… از نیمه‌ی دهه‌ی نود شاهد رشد ضریب جینی بوده‌ایم. در آخرین آمار اعلامی ضریب جینی 40.9 درصد در سال 1398 (2019 میلادی) بوده است. با مقایسه نمودار نرخ خودکشی و ضریب جینی ایران می‌توان گفت به نظر نمی‌رسد این دو آمار با یکدیگر مرتبط باشند.
برای اطلاعات بیشتر می‌توانید مقاله قیمت دلار در سه دهه گذشته را مطالعه کنید.
زنان بیشتر خودکشی می کنند یا مردان؟
شاید این سؤال یکم چالش‌برانگیز به‌حساب بیاید یا شاید فکر کنید این نرخ در زنان و مردان هرسال متفاوت باشد. حقیقت این است که از سال 1990 تا 2017 آمار مردان بیشتر از زنان بوده است. این آمار را در نمودار زیر می‌توانید مشاهده کنید.
نتیجه گیری:
به نظر می‌رسد عواملی همچون تصورات اشتباه عموم در مورد قوی بودن مردها، جای خالی درد دل در بین مردها، نداشتن مدیریت در کنترل احساسات و خشم و… باعث شده تا مردان در سراسر دنیا بیشتر از زنان میل به خودکشی داشته باشند. این موضوع در مورد ایران هم صادق است. این در حالی است که نا عدالتی در مورد زنان در جوامع خیلی بیشتر از مردان است. شاید در مورد ایران بتوان گفت فشارهای اقتصادی یکی از عوامل اصلی بیشتر شدن خودکشی آن‌ها از بیست سال پیش تاکنون است. در کل به نظر می‌رسد پیش از اینکه این نرخ در ایران افزایش پیدا کند بهتر است مسئولین برای سلامت روان جامعه چاره‌ای بیندیشند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در حوزه ی آمارهای اجتماعی اینجا کلیک کنید.
